HELENİSTİK DÖNEM IŞIĞINDA İZMİR TARİHİ21/04/2025

Tarih boyunca birçok önemli olaya tanıklık etmiş İzmir ile ilgili;
İncil’de sözü edilen “Yedi Kilise”den üçünün İzmir ili sınırları içinde olduğunu, Parşömen kâğıdının Bergama’da keşfedildiğini, Eski Foçalıların Batı Akdeniz’de bir çok koloni kurduklarını, bunlardan bazılarının İtalya’da”Velia”, İspanya’da “Ampurias” ve Fransa’da “Marsilya” olduğunu, “Bir nehirde iki kez yıkanılmaz” diyerek her şeyin değiştiğini söyleyen ünlü filozof Heraklit’in (İ.Ö 540-480) Efes’te yaşadığını, Meryemana için yapılan ilk kilisenin Efes’te olduğunu, Mısır Kraliçesi Kleopatra’nın 188 yılının kışını Antonious ile birlikte Efes’te geçirdiğini, Fransız yazar ve şairlerden Lamartine, Chateubriand, Theophile Gautier, and Gustave Flaubert’in İzmir’i ziyaret ettiklerini biliyor muydunuz ?


5 bin yıl eskiye giden geçmişi olduğu düşünülen İzmir ile ilgili, Homeros destanlarında anlatılanlara göre de İzmir ismini Kıbrıs Kralı Kinyras'ın kızı Smyrna'dan almıştır.  2003 Yılında Yeşilova Höyüğü’nün keşfedilmesi ve yapılan kazılarda elde edilen bulguların ardından,  Anadolu’nun en eski yerleşimlerinden biri olduğu ve 8.500 yıllık geçmişe sahip olduğu anlaşılmıştır.2005 yılında İzmir Arkeoloji Müzesi'yle birlikte başlanan kazılarda çıkan bilgilere göre;
Yeşilova Höyüğü’nün İzmir’in ilk prehistorik yerleşimi olduğu anlaşılmıştır.Bornova Ovası’nın ortasında yer alan Yeşilova Höyüğü’ndeki ilk yerleşim, günümüzden 8.500 yıl önce Neolitik Çağ’da başlamıştır. Bu dönem, İzmir’in ilk toplumunun en basit şekliyle dağlardaki mağara ve kaya sığınaklarından düze inip, tarım ve hayvancılık yaparak bir topluluk hâlinde yerleşik yaşama geçtiği ve barış içinde yaşadığı dönemdir.


 

Yeşilova Höyüğü’nün Batı Anadolu Tarihi açısından önemi  
Yeşilova Höyüğü, İzmir’in bilinen tarihinin günümüzden 8 bin 500 yıl önceye uzandığını gösteren arkeolojik buluntulara ev sahipliği yapıyor. Çevresi dağlar ve tepelerle çevrili, verimli bir ovada yer alan Yeşilova Höyüğü, 70 bin metrekarelik bir alana yayılıyordu.
İzmir coğrafyasındaki ilk toplumun yaşayışı ve gelenekleri hakkında bilgi almamızı sağlayan Yeşilova Höyüğü, Batı Anadolu yerleşimleri hakkında da bugüne kadar bilinenlere yeni şeyler ekledi.
Savaşın olmadığı, barış içerisinde yaşayan Yeşilova Höyüğü sakinlerinin midye ve salyangoz yedikleri, yemeklerini taş üzerinde ısıttıklarını bu alanda yapılan kazılar sayesinde biliyoruz. Kaplar üzerindeki panter kabartmaları İzmir çevresindeki yaban hayatı hakkında da bilgi veriyor.
 

Kazılarda bulunan çipura kemiği*
Yapılan kazılarda bulunan çipura kemikleri, o yıllarda da kent sakinlerinin denizle olan yakın ilişkisinin ortaya çıkarılması açısından önemli. Evlerin yelpaze gibi ayrı ayrı konumlandığı Yeşilova Höyüğü’nde özgür bir toplum yapısının izleri görülüyor. İzmirlilerin bireyselliğe önem veren genleri, Yeşilova’da da tespit edilmiş anlaşılan.
M.Ö 5 bin 700’lü yıllarda iklim değişikliği nedeniyle terk edilen bölgeye Tunç Çağı’nın başladığı dönemde ilkel Avrupalı topluluklar yerleşmiş.

Yeşilova Höyüğü’ndeki etkinlikler

Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi’ne gelen konuklar için 5 farklı kategoride ziyaret planı bulunuyor. Her gelen ziyaretçiye uzmanların eşlik ettiği alan gezisinde yaş gruplarına göre farklılaştırılmış interaktif anlatım teknikleri kullanılıyor.
 
Hellenistik Dönem ve İzmir
Makedonya kralı Büyük İskender’in Asya seferi ile başlayan ve yaklaşık 300 yıl süren döneme “Hellenistik dönem” , bu dönemde  doğu-batı kültür kaynaşmasıyla oluşan medeniyete de “Hellenistik medeniyet” denilir.
 Büyük İskender MÖ.334’te Anadolu’ya geçerek  Persleri yenilgiye uğratmış, İyon şehir devletlerini özgürlüklerine kavuşturmuştur. Suriye üzerinden Mısır’a, İran üzerinden Hindistan’a kadar gitmiştir.
 
İskender’in tarih boyunca yaptığı bu serüven izmir ve çevresinde derin izler bırakmıştır. Bergama Antik Kenti , Asklepion Sağlık Merkezi bunlardan birkaçıdır.
 
Pergamon ismi,  Bergama olarak günümüze aktarılmış olup “korunaklı kale” anlamına gelmektedir
 
Antik Çağ’ın Hipokrat’tan sonra en büyük hekimi kabul edilen Bergamalı Galenos, o dönemlerin en önemli hekimlerini bir araya toplayan sağlık yurdunda (Asklepion) tıp eğitimi görmüş. Hipokrat’ın koyduğu hekimlik kurallarına, bugün bilinen şeklini veren de Galenos olmuştur.
 

Anahtar kelimeler : Smyrna adı , Yeşilova höyüğü, Helenistik dönem, Bergama Antik Kenti, Asklepion