Denge Okulları

Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı; öğrencinin bilgiyi kendi tarafından aktif bir şekilde yapılandırarak, öğrencilerin kavram yanılgılarının farkına varmasında etkili bir süreçtir. Yapılandırmacı öğrenme sürecinde öğretmenin görevi; öğrencilerin problemlerini kendi kendine çözebilecekleri ve kendilerine özgü keşifler yapabilecekleri bir sınıf ortamını hazırlamaktır. Bu süreçte öğretmenler derslerinde uygulayacağı uygun stratejilerle ders içinde öğrencilerin sürekli aktif bir durumda olmasını sağlayan bir rehber görevindedir.
Fen alanındaki herhangi bir kavramı etkili bir şekilde öğretme, öğrenme ya da değerlendirmede kullanılabilecek birçok stratejiler geliştirilmiştir. Tahmin Et – Gözle – Açıkla (TGA)  stratejisi yapılandırmacı yaklaşımda en çok kullanılan stratejilerden biridir. TGA stratejisinde öğrencilerden, öğretmenleri tarafından hazırlanan etkinliklerde geçen olayın sonucunu nedenleriyle birlikte tahmin etmeleri istenir. Daha sonra öğrenciler verilen olayın gözlemlerini yaparlar. Son olarak öğrencilerin yapmış olduğu tahminlerle gözlemleri arasındaki ilişki açıklanarak çelişkiler varsa bunlar giderilir.
Fen eğitiminde amaç, sadece bilgilerin kazandırılması değil kavramlar ve alt kavramlar arasındaki ilişkinin gelişimi sürecinde öğrencilere yardım edecek stratejilerin de geliştirilmesidir. Bu amaçla uygulanan TGA stratejisinin ‘ Tahmin et – Gözle – Açıkla’ 3 aşaması vardır.
 

Tahmin Etme Aşaması:

Bu aşamada öğrencilere bir olay ya da deney hakkında bilgi verilir. Öğrencilerden deneyin sonucunu tahmin etmeleri ve tahminlerini nedenleriyle açıklamaları istenir.

Gözlem Aşaması:

Öğrenciye tahmin aşamasında verilen deney düzeneği kurularak öğrencinin deneyi gözlemlemeleri ve yapmış olduğu gözlemlerini kayıt etmeleri istenir. Öğretmen bu aşamada öğrencilerin gözlemlerini doğru bir şekilde yapabilmesi için rehber görevindedir. Öğrenciler deneyde elde ettikleri gözlemlerini öğretmenlerin verdiği yönergeye kayıt ederler.

Açıklama Aşaması: 

Kavramın yeniden yapılandırıldığı aşamadır. Öğrencilerin tahmin etme basamağında vermiş olduğu yanıt ile yapmış olduğu deney sonucunda elde ettiği veriler arasındaki ilişkiyi açıklar. Öğrencinin tahminleri ve gözlemleri arasında çelişkiler varsa bu çelişkiler tartışılarak öğrencilerin varsa kavram yanılgıları giderilir.

ÖRNEK BİR TGA UYGULAMASI:
8. Sınıf Madde ve Endüstri Ünitesi Kimyasal Tepkimeler Konusu kapsamında gerçekleştirilen ‘Hangi Mum Daha Önce Söner?’ TGA etkinliğinin aşamaları aşağıdaki gibidir.
Tahmin Etme Aşaması:

Öğrencilere ‘Özdeş mumlar aynı anda yakılıp, genişliği aynı boyutları farklı iki kavanoz ile kapatıldığında hangi kavanozdaki mumum daha önce sönmesini beklersiniz?  Neden?’  soruları yöneltilerek öğrencilerin deneyin sonucunu nedenleriyle birlikte tahmin etmeleri istenir.

Örnek :  
Öğrenci 1 ‘Boyutu küçük olan kavanozdaki mum daha önce söner çünkü oksijen miktarı daha azdır.’
Öğrenci 2 ‘Boyutu büyük olan kavanozdaki mum daha önce söner çünkü içindeki havada daha çok karbondioksit vardır.’  Şeklinde öğrencilerin sırayla tahminleri alınır.
Tüm öğrencilerin deney ile ilgili tahminleri alındıktan sonra deneyin gözlem aşamasına geçilir.

Gözlem Aşaması: 
Bu aşamada deneyi gerçekleştirmek üzere sınıftan rastgele öğrenci seçilir. Öğrenciler,  öğretmeninin verdiği malzemeleri kullanarak deneyi yaparlar.

Deneyin gözlemi: Özdeş mumlar aynı anda yakılıp boyutları farklı olan kavanozlar ile kapatılır. Boyutu küçük olan kavanozdaki mumum, boyutu büyük olan kavanozdaki mumdan daha önce söndüğü gözlemlenir. 
Öğrenciler yapmış olduğu deneyde gözlemleri sonucu elde ettikleri verileri kayıt ederler. Deneyden elde edilen veriler ile tahminleri arasındaki ilişkinin açıklandığı açıklama aşamasına geçilir.

Açıklama aşaması: 
Öğrencilerin tahmin etme basamağında vermiş olduğu yanıt ile yapmış olduğu deney sonucunda elde ettiği veriler arasındaki ilişkiyi açıklar.

Örnek: 
Öğrenci: ‘Yanma tepkimesinin devam edebilmesi için ortamda oksijene ihtiyaç vardır. Büyük kavanozdaki havada bulunan oksijen miktarı, küçük kavanozda bulunan oksijen miktarından daha fazla olduğu için büyük kavanozdaki mum daha geç söndü. Şeklinde öğrencilerin deneyden elde etiği sonuçları yorumlayarak açıklamaları istenir.’
Yapılan örnek TGA Etkinliği ile öğrenciler yanma tepkimelerindeki oksijen miktarının önemini;  yapmış oldukları tahminler, gözlemleri sonucu deneyden elde ettikleri veriler ve açıklamalarıyla öğrenmiş olurlar. 
Yukarıdaki etkinlikte de belirtildiği gibi TGA stratejisi fen kavramlarını öğretmede öğretmenlerin sıklıkla başvurduğu bir strateji olup, öğrencinin kavramları öğrenirken nedenlerine yönelik fikirler üretip çıkarımlarda bulunduğu yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının vazgeçilmez bir sürecidir.

Anahtar Kelimeler: TGA stratejisi, yapılandırmacı yaklaşım, Fen eğitimi